Δυσμηνόρροια: Πού μπορεί να οφείλεται
Ως δυσμηνόρροια ορίζεται η επώδυνη έμμηνος ρύση, η οποία επηρεάζει σημαντικό ποσοστό γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας. Ένα ποσοστό πόνου είναι συνήθως φυσιολογικό και αναμενόμενο κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος μπορεί να γίνει αρκετά έντονος ή ακόμα και καθηλωτικός. Τυπικά ταξινομείται σε δύο κατηγορίες: στην πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, που αναφέρεται σε εμμηνορροϊκό πόνο χωρίς υποκείμενη παθολογία και συνήθως οφείλεται στην έκκριση προσταγλανδινών, και τη δευτεροπαθή δυσμηνόρροια, που προκύπτει από αναγνωρίσιμες γυναικολογικές παθήσεις. Αυτή η κατάσταση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας μέσω διαφόρων σωματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων. Σωματικά, ο έντονος πυελικός πόνος, που συχνά συνοδεύεται από ναυτία, έμετο, διάρροια και πονοκέφαλο, μπορεί να είναι αρκετά εξουθενωτικός ώστε να εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες ή και να ωθήσει τη γυναίκα να απουσιάσει από την εργασία ή το σχολείο. Ψυχολογικά, ο χρόνιος πόνος που σχετίζεται με τη δυσμηνόρροια μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος ή συμπτώματα κατάθλιψης, επηρεάζοντας την ψυχική υγεία και τη συνολική ευεξία.
Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια
Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια ξεκινά συνήθως κατά την εφηβεία, λίγο μετά την εμμηναρχή, και ο πόνος είναι συνήθως πιο έντονος στις πρώτες ημέρες της εμμήνου ρύσεως. Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια ξεκινά κλασικά μέσα σε περίπου 2 χρόνια από την εμμηναρχή ή μόλις δημιουργηθούν κύκλοι ωορρηξίας. Είναι συχνότερα μια διάγνωση που γίνεται σε έφηβες και νεαρές ενήλικες. Ο κυκλικός πόνος ξεκινά μέσα σε λίγες ώρες από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως και συνήθως υποχωρεί εντός 72 ωρών. Ο πόνος εντοπίζεται στη μέση γραμμή στη λεκάνη και μπορεί να ακτινοβολεί στην οσφυϊκή περιοχή ή στο άνω μέρος των ποδιών. Τα συνοδά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, πονοκεφάλους, ζάλη, κόπωση και διαταραχές ύπνου.
Οι προσταγλανδίνες (PGs) πιστεύεται ότι είναι η κύρια αιτία της δυσμηνόρροιας. Υψηλότερα επίπεδα PGs έχουν σημειωθεί στο υγρό της περιόδου και στον ενδομήτριο ιστό γυναικών με δυσμηνόρροια. Η αποβολή του ενδομητρίου ξεκινά λόγω της μείωσης των επιπέδων ορμονών. Ο χρόνος αποβολής του ενδομητρίου κατά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως προκύπτει όταν τα κύτταρα του ενδομητρίου απελευθερώνουν PGs. Οι προσταγλανδίνες προκαλούν συσπάσεις της μήτρας και η ένταση του πόνου είναι ανάλογη με την ποσότητα των PG που απελευθερώνονται. Οι συσπάσεις της μήτρας προκαλούν υποξία και ισχαιμία των ιστών, που με τη σειρά τους προκαλούν πόνο και μερικές φορές συνοδεύονται από ναυτία και διάρροια.
Δευτεροπαθής δυσμηνόρροια
Η δευτερογενής δυσμηνόρροια αντιπροσωπεύει τον εμμηνορροϊκό πόνο που σχετίζεται με διαταραχές του αναπαραγωγικού συστήματος και συνήθως ξεκινά αργότερα στη ζωή. Η δευτερογενής δυσμηνόρροια οφείλεται σε υποκείμενη νόσο, διαταραχή ή δομική ανωμαλία εντός ή εκτός της μήτρας. Μπορεί να επηρεάσει τις γυναίκες οποιαδήποτε στιγμή μετά την εμμηναρχή, ακόμη και στην ηλικία των 30 ή των 40. Η δευτερογενής αυτή μορφή δυσμηνόρροιας μπορεί να συσχετιστεί με ποικίλες εντάσεις πόνου και, κατά καιρούς, με άλλα συμπτώματα όπως δυσπαρεύνια (επώδυνη σεξουαλική επαφή) ή μηνορραγία. Οι πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι:
- Ενδομητρίωση
- Αδενομύωση
- Ινομυώματα της μήτρας
- Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου
Επιρροή του τρόπου ζωής και περιβαλλοντικών παραγόντων
Παράγοντες του τρόπου ζωής όπως η διατροφή, το στρες και η σωματική δραστηριότητα έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν τη σοβαρότητα της δυσμηνόρροιας. Οι διατροφικές ελλείψεις, ιδιαίτερα σε μαγνήσιο, βιταμίνη Β1 και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Επιπλέον, το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο και ένταση του πόνου κατά την έμμηνο ρύση.
Η δυσμηνόρροια είναι μια πολύπλοκη πάθηση με πολυπαραγοντική αιτιολογία που μπορεί να επηρεάσει σε αρκετά έντονο βαθμό την ποιότητα ζωής των γυναικών. Η κατανόηση αυτών μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών που όχι μόνο αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα αλλά και τις υποκείμενες αιτίες αυτής της εξουθενωτικής κατάστασης. Ο Μαιευτήρας Γυναικολόγος Δρ. Νικόλαος Βραχνής συμβάλλει στην επιτυχή διαχείριση της δυσμηνόρροιας, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τυχόν υποκείμενες παθολογικές καταστάσεις που συμβάλλουν στην εμφάνισή της.
